Ở những đất nước đang phát triển, từ hệ thống y tế đến giáo dục, mọi thứ chưa đi vào quỹ đạo nên mọi vấn đề còn rất sơ sài. Các nghiên cứu hoàn toàn mới và tài liệu cũng hạn chế, nên việc học từ những nghiên cứu thành công rất khó. Sống trong một gia đình cũng vậy; từ đời trước đến đời sau, không tiếp thu được những giá trị có lợi từ việc kế thừa. Phần lớn qua hết đời, họ cũng không để lại di sản gì về kiến thức; có để lại thì cũng chỉ là tài sản. Người đời trước làm cả một cuộc đời có rất nhiều của cải nhưng chỉ để lại tiền bạc, nhà cửa, đất đai, với mong muốn tích lũy của cải nhất. Còn kiến thức, kinh nghiệm, họ không ghi chép lại; thế hệ sau ai thừa hưởng được thì may mắn, còn không thì thôi.
Còn thêm lý do nữa là đất nước chỉ hòa bình vài chục năm; đến ngày sinh của người dân, nhiều người thích khai ngày nào thì khai, thích năm sinh bao nhiêu cũng được, miễn là có ngày tháng năm sinh trong giấy tờ là đủ. Nhiều người ở thế hệ ông bà ta có người sinh con nhưng không đăng ký tên với chính quyền địa phương; nhiều đứa trẻ đến khi sắp đi học, cha mẹ mới chịu đi đăng ký làm giấy khai sinh.
Thế hệ trước trải qua một thời kỳ chiến tranh, họ cần ổn định và sắp xếp cuộc sống, nên phải có thời gian hồi phục. Sau đó, họ mới phát triển. Thế hệ chúng ta đang sống trong bối cảnh đất nước hồi phục; mọi cơ quan nhà nước bắt đầu tạo ra những chính sách chặt chẽ để mọi người tuân theo. Không như những năm trước, bây giờ mỗi em bé chào đời đều được ghi lại ngày tháng sinh và có cả số định danh, đi vào hệ thống lưu trữ dài hạn. Lúc chiến tranh, làm gì có công cụ nào để lưu trữ? Sau một trận bom, mọi thứ bị xóa sạch, nên việc lưu trữ thời kỳ trước khó khăn hơn rất nhiều.
Chúng ta sống trong một nơi mà thế hệ đời trước chưa ổn định, chưa phát triển; do đó, thế hệ sau cần có thời gian. Việc chúng ta là phải ra nơi khác để học hỏi kiến thức, còn ở nơi xã hội đang lo bữa ăn hàng ngày thì làm gì có thời gian nghĩ đến việc tạo giá trị cho người khác, điều này rất khó. Ở những nơi phát triển, mọi thứ đã đi vào hệ thống, từ vận chuyển đến lưu chuyển đồng tiền. Con người đều có học thức; nếu mình được đặt vào môi trường đó, mình mới có cơ hội phát triển nhanh. Chỉ cần sau vài năm, mình sẽ thấy sự thay đổi chính bản thân. Có nhiều người sau một thời gian rời xa quê hương vài năm hoặc chục năm, họ không thể quay lại sống ở chính nơi mình sinh ra, vì văn hóa đã thay đổi khi họ ở trong môi trường phát triển. Ngược lại, nhiều người đang ở trong môi trường phát triển, khi vô tình đến một nơi như vùng quê, sống ở đó tầm chục năm, đến khi quay lại thành phố, họ không bắt kịp, vì tốc độ quá nhanh.
Những đứa trẻ được sinh ra ở thành phố lớn, chúng được môi trường thúc đẩy rất nhanh. Sáng thức dậy, ba mẹ đi làm, tụi nó phải dậy sớm đi đến trường, trong khi đó, đứa trẻ sống ở vùng quê không cần thức dậy sớm vì không cần tới trường, trí não cũng không căng thẳng như những đứa trẻ thành phố. Ở thành phố, học sinh phải học ngoài kiến thức ở trường, xong về là đi học các môn khác, phải đến tối mới được về nhà, trí não căng thẳng cả ngày. Bản thân đứa trẻ không vội nhưng ba mẹ nó vội, nên họ đẩy nó đi theo. Đứa trẻ ở quê thì cha mẹ ra ngoài đồng làm việc, tụi nó thích thì ra phụ, không thì tự chơi, đầu óc bớt căng thẳng hơn. Đứa trẻ ở thành phố có nhiều kỹ năng hơn và dễ thành công hơn đứa trẻ ở vùng quê vì nó học nhiều, và môi trường khiến nó phải nhanh nhẹn hơn, học mọi thứ để bắt kịp với môi trường sống.
Chính vì môi trường căng thẳng, nó đẩy con người vượt qua giới hạn; dĩ nhiên, vấn đề nào cũng có hai mặt. Đứa trẻ được sinh ra ở môi trường nào thì bị ảnh hưởng bởi môi trường đó. Môi trường luyện tập cho cơ thể và trí não tự thích nghi; môi trường lạnh ít nắng thì da sẽ bớt ngăm đen hơn, còn môi trường nhiều ánh nắng thì da sẽ ngăm hơn. Ai ở gần biển, gần sông thì nhanh biết bơi; ai ở vùng cao nguyên thì họ giỏi chịu nắng gió hơn. Ở môi trường nào cũng được. Không có môi trường nào tốt hơn môi trường nào; bạn chỉ có thể chọn nơi mình chết đi, chứ không thể chọn nơi mình sinh ra.
Khi bạn ở trong môi trường toàn người nghèo, tức là họ có ít kỹ năng, phần lớn thời gian họ dành cho giải trí, họ thích chơi hơn. Không phải là họ không muốn phát triển, nhưng trong môi trường đó, họ không thấy cơ hội gặp người tài năng rất hiếm. Dĩ nhiên, người tài năng sẽ không ở trong môi trường nhiều người không giống họ.
Phương pháp đầu tiên là nhận ra mình đang ở trong môi trường đó. Phải tìm cách thoát ra, tránh tiếp xúc với những người tiêu cực, thường xuyên gặp gỡ người tích cực, ra một nơi xa để thoát khỏi môi trường hiện tại.
Có một câu chuyện. Linh là cậu học sinh học rất tốt. Thường tên Linh được đặt cho con gái, nhưng cũng có Linh là tên con trai. Cậu Linh từ khi được ba mua cho chiếc máy tính, bắt đầu khám phá nghiên cứu các trò chơi điện tử. Có lần ba anh tức giận mang hết cục sạc, chuột, máy tính cất đi. Từ đó về sau, tính cách Linh bắt đầu thay đổi; Linh càng lúc càng im lặng và có những biến đổi.
Vì không ngồi máy tính, Linh mới xin ba mẹ đi học thêm, học nhóm. Linh bắt đầu chăm học hơn; sau những ngày học, Linh đều về nhà đúng giờ. Anh chưa bao giờ xin ba lấy máy tính để chơi. Dĩ nhiên, ba Linh cũng không có ý định lấy ra. Sau một thời gian, nhà trường mới liên lạc với ba má Linh, thông báo rằng dạo này Linh hay xin nghỉ ốm và học hành sa sút. Khi được mời họp phụ huynh, ba Linh mới biết con mình thường xuyên cúp học để đi chơi game với bạn bè, hay lui tới quán internet để chơi những trò điện tử mà mỗi nhân vật phải mua bằng tiền. Số tiền Linh dùng để mua là tiền từ hộc tủ mà ba Linh bán buôn hàng ngày; tiền bán hàng của khách ba thường để ở ngăn tủ, nơi Linh hay học. Ba cứ nghĩ Linh thích ngồi học ở đó chứ không thích ngồi trong phòng ngột ngạt, giờ mới hiểu ra lý do. Đây là lần đầu ba Linh thấy cần phải hành động mạnh hơn. Ông đã đưa Linh từ vùng thị trấn vào thành phố lớn.
Lúc đầu, Linh ở nhà người dì ruột và được đăng ký học tại trường gần nhà dì. Môi trường thay đổi cộng với tính cách khó tính của dì khiến Linh bắt đầu thay đổi; không còn thích chơi game như hồi còn ở nhà, Linh bắt chước học theo những người bạn mới. Ở môi trường mới, Linh phải cố gắng, cộng với việc xa nhà, xa ba mẹ, nên cảm thấy mình cần tự lực thay đổi. Nhiều khi đi học, Linh phải dậy sớm, tự chiên cơm rồi ăn xong cũng tự đi xe đạp đến trường. Môi trường mới đã giúp Linh trở nên tốt hơn. Những người bạn mê game trước kia không còn nữa, mà giờ đây được thay thế bằng những người bạn mới. Thời gian trôi qua, sau 2 năm, Linh đã đậu vào trường đại học và tiếp tục học lên. Giờ Linh đã lớn, cuộc sống không có ba mẹ, anh đã tự lập và lo cho bản thân. Giờ đây, Linh đã trở thành một cậu sinh viên trưởng thành.
